زانوی ناپایدار وضعیتی است که به دلیل عملکرد نادرست رباطها و همچنین گروههای عضلانی که مفصل را حرکت میدهند، به وجود میآید. هنگامی که یک حادثه و آسیب ناشی از آن بیش از حد مجاز به رباطها فشار وارد میکند، میتوانیم با آسیبهای کم و بیش جدی مواجه شویم که یکی از آنها ناپایداری زانو است. از علائم بیثباتی زانو شامل چرخش زانو جانب پا است. زانوی ناپایدار شدت متفاوتی دارد و تفاوت نوع ناپایدار آن به تعداد رباطهای درگیر بستگی دارد. در این بخش همراه ما باشید تا تمامی اطلاعاتی لازم دارید در مورد این بیماری و درمان آن بدانید، توضیح دهیم.
زانوی ناپایدار
زانو ساختار مفصلی بسیار پیچیدهای دارد که از ۴ رباط تشکیل شده است: ۲ رباط جانبی که حرکات جانبی را تثبیت میکنند و ۲ رباط صلیبی که چرخشها را تثبیت میکنند. رباطها طنابهای غیر الاستیکی هستند که انتهای استخوانی را که مفاصل را تشکیل میدهند به هم متصل میکنند.
در مورد زانو، ۲ رباط صلیبی (قدامی و خلفی) در داخل مفصل قرار دارند، در حالی که ۲ رباط (جانبی و داخلی) خارج از مفصل زانو هستند. هنگامی که این رباطها آسیب میبینند با زانو ناپایدار مواجه میشویم. نارسایی زانو به این دلیل تشخیص داده میشود که فرد مبتلا علاوه بر ایجاد درد، در قراردادن وزنه روی زانو با احساس تعادل کم یا حتی افتادن احساس ثبات نمیکند.
علائم زانوی ناپایدار
زانوی ناپایدار علائم مختلفی دارد که بسته بهشدت آن میتواند شدید یا ضعیف باشد.
علائم اصلی زانوی ناپایدار عبارتاند از:
- احساس/نارسایی واقعی زانو با حرکات خاص
- عدماطمینان در راه رفتن
- جابهجایی غیرطبیعی استخوان درشتنی و استخوان ران
- تورم زانو (به ویژه در مرحله حاد آسیب مشخص میشود).
- سفتی مفاصل و کاهش تحرک (ناتوانی عملکردی)
- زانودرد کم و بیش شدید بسته به میزان آسیب
- بیثباتی مفاصل که به ویژه در هنگام حرکات ظاهر میشود.
- درد در حرکت یا وزنه گذاشتن روی پا
دلایل ناپایداری زانو
دلایل ناپایداری زانو میتواند بسیار متنوع باشد. این عارضه معمولاً ناشی از آسیب فیزیکی هستند اما میتوانند منشأ مادرزادی نیز داشته باشند. در مورد دوم، رباطها پاره نمیشوند، اما کمتر سفت میشوند. شدت نارسایی زانو به تعداد رباطهای درگیر بستگی دارد. هر چه این تعداد بیشتر باشد، زانو ناپایدارتر میشود.
شایعترین علتی که باعث میشود زانوی فرد ناپایدار شود، آسیب رباط صلیبی قدامی است که در برخی موارد میتواند با یکی از ۲ رباط جانبی همراه باشد. آسیبهای رباط صلیبی خلفی کمتر شایع است.
و با افزایش سن، مشکل بیثباتی زانو بیشتر میشود. در این موارد، استفاده از بریس برای افزایش ثبات زانو ممکن است توصیه شود، اما درمان کافی تلقی نمیشود. در واقع درمان ناپایداری رباط زانو به عوامل متعددی از جمله علت، سن بیمار، نوع فعالیت ورزشی انجام شده و میزان شدت ناپایداری بستگی دارد.
عواقب بیثباتی زانو
در درازمدت، زانوهای ناپایدار میتواند منجر به تخریب غضروف داخل مفصل شود. اگر کشکک تحت تأثیر بیثباتی قرار گیرد، اگر در مدت کوتاهی اقدامی انجام نشود، وضعیت تنها میتواند با ایجاد آرتروز ثانویه ناشی از دررفتگی مداوم بدتر شود. به همین جهت در صورت مشاهده علائم و درد در مفصل زانو، هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید بهتر است و درمان آسانتری خواهید داشت.
همچنین بخوانید: ۷ آسیب شایع زانو
تشخیص زانوی ناپایدار
برای فهمیدن اینکه آیا زانو ناپایدار است، پزشک با مشاهده رفتار مفصل بیمار را وادار به راه رفتن میکند. همچنین ممکن است از فرد خواسته شود که زانو را خم کرده و سپس دراز کند. سپس توجه دقیقی به ناحیه اطراف کاسه زانو میشود تا بررسی کند که آیا صدا یا ناهماهنگی در ساختارها وجود دارد و آیا عضلات ضعیف شدهاند.
هنگامی که معاینه فیزیکی انجام شد، پزشک ممکن است برای مشاهده بهتر و کاملتر وضعیت زانو، تصویربرداری با اشعه ایکس را تجویز کند. در نهایت اگر مشکلات دیگری مانند آسیب غضروف یا رباطها وجود داشته باشد از مطالعه خارج خواهند شد.
آیا زانوبند برای زانوی ناپایدار مناسب است؟
هدف زانوبند ارتوپدی بهبود پایداری مفصل زانو در صورت درد و تورم به دنبال ضربههای ناشی از سقوط، رگ به رگ شدن زانو و آسیبهای رباط است. زانوبند نباید با نوارهای الاستیک ساده که اغلب توسط ورزشکاران برای نیازهای خاص ثبات حرکت ورزشی یا در مورد رگ به رگ شدن خفیف زانو استفاده میشود، اشتباه گرفته شود.
اگر زانوبند کافی نباشد؛
معاینه ارتوپدی زانو و برخی آزمایشات خاص (MRI و CT) امکان ارزیابی میزان آسیب ساختارهای لیگامانی و در صورت لزوم ایجاد امکان بازسازی جراحی رباطها را معمولاً به روش آرتروسکوپی فراهم میکند.
هدف از جراحی حل مشکل بیثباتی و اجازه دادن به بیمار برای بازیابی استقلال حرکتی است. تکنیکهای جراحی مختلفی وجود دارد که برخی در نوجوانان، برخی دیگر در ورزشکاران و برخی دیگر در افراد مسن استفاده میشوند و بر اساس درخواستهای عملکردی بیمار تغییر میکنند.
درمان زانوی ناپایدار چگونه است؟
زانو ناپایدار تنها پس از تشخیص صحیح قابل تثبیت است. درمانها بسته به نوع بیثباتی و رباطهای آسیبدیده متفاوت است.
ناپایداری ناشی از آسیب رباط صلیبی: آسیب رباط صلیبی قدامی در بیشتر موارد شامل درمان جراحی است، در حالی که آسیب رباط صلیبی خلفی نیاز به درمان فیزیوتراپی دارد.
بیثباتی ناشی از آسیب رباط جانبی: برای هر دو رباط جانبی درمان در وهله اول غیرجراحی با استراحت، ضدالتهاب، فیزیوتراپی و درمان جراحی است که فقط در صورت تداوم بیثباتی انجام میشود.
ناپایداری کشکک: اولین رویکرد درمانی فیزیوتراپی است، به ویژه برای اشکال غیر ضربهای. برای اشکال تروماتیک بیثباتی، درمان به نوع آسیب رباط بستگی دارد و امکان دارد فیزیوتراپی یا جراحی باشد.