سن، آسیب یا بیماریهای مختلف میتواند باعث ساییدگی مفاصل ران که برخی به آن مفصل لگن نیز میگویند، شود. ساییدگی مفاصل ران با حرکت، راهرفتن، نشستن و بلندشدن باعث درد میشود. حرکات بهمرورزمان کاهش مییابد. به همین دلیل ممکن است جراحی تعویض مفصل لگن، میتواند ضروری باشد. در این مقاله، به صورت کامل این جراحی را مورد بررسی قرار خواهیم داد. تا انتهای مقاله، همراه ما باشید.
آشنایی بیشتر با مفصل لگن
مفاصل لگن یکی از بزرگترین مفاصل بدن هستند. سر توپی شکل استخوان ران وارد شیار گرد لگن میشود. هر دو سطح استخوان با غضروفی لغزنده پوشیده شده است. اگر غضروفهای لغزنده سطح صاف حفره لگن و سر توپی شکل استخوان لگن و بافتهای استخوانی زیر غضروف نامنظم و زبر شوند، آرتریت (بیماری که در بین مردم به عنوان کلسیفیکاسیون نیز شناخته میشود) در لگن ایجاد میشود. مفصل آرتروز دردناک میشود و حرکت آن دشوار است.
اگر آرتریت لگن در مراحل اولیه خود باشد، میتوان از روشهای درمانی دیگر قبل از تصمیمگیری در مورد جراحی تعویض کامل لگن استفاده کرد. کاهش وزن و استفاده از عصا باعث کاهش درد میشود؛ زیرا بار روی مفصل را با آرتروز کاهش میدهد. داروهای ضدالتهابی میتوانند در کاهش درد آرتریت مفید باشند. اگر درد ناشی از آرتروز مفصل ران با این روشها قابلکنترل نباشد و مانع از انجام فعالیتهای روزانه شود، جراحی تعویض کامل مفصل لگن الزامی است.
جراحی مفصل لگن چیست؟
جراحی تعویض مفصل لگن (Hip Replacement Surgery)، یک روش جراحی است که در آن مفصل آسیب دیده لگن با مفصل مصنوعی یا پروتز جایگزین میشود. این جراحی، معمولاً در مواردی انجام میشود که مفصل لگن به دلیل آسیبهای مختلفی مانند آرتروز، روماتوئید، ضربه یا شکستگی و غیره، خراب شده باشد و علائمی مانند درد شدید، محدودیت حرکتی و کاهش کیفیت زندگی را ایجاد کرده است.
آیا جراحی تعویض مفصل لگن لازم است؟
اگر درد لگن، حتی در حرکات معمولی روزانه احساس میشود و انجام اعمال خمشدن، بالارفتن از پلهها یا حتی راهرفتن دشوار است، اگر درد لگن حتی در هنگام استراحت ادامه یابد، اگر سفتی در مفصل ران وجود داشته باشد که بر حرکت تأثیر میگذارد، در صورت مشاهده عوارض جانبی داروهای مورد استفاده برای ناراحتی مفصل ران یا اگر دارو فایدهای نداشته باشد، اگر راهرفتن با عصا از درد جلوگیری نکرد، میتوان با جراحی تعویض مفصل ران از شر درد خلاص شد.
از طرفی در آسیبها و شکستگیهای شدید لگن بدون از دست دادن زمان عمل انجام میشود. به جز این مواقع ناگهانی، پزشک شما با معاینه و روشهای تصویربرداری در مورد آسیب مفصل ران نظری خواهد داشت و در صورت لزوم برای جراحی تصمیم میگیرد.
جراحی تعویض مفصل لگن چگونه انجام میشود؟
به طور خلاصه در جراحی تعویض مفصل لگن، مفصل آسیبدیده را با سوکت ساخته شده از فلز و پوشش آن از پلاستیک پلیاتیلن، فلز یا سرامیک، در ناحیه شیار گرد در لگن قرار میگیرد، جایگزین میکنند. سر کروی شکل که انتهای فوقانی استخوان ران (فمور) را تشکیل میدهد نیز با یک پروتز فلزی یا سرامیکی جایگزین میشود؛ بنابراین، وجوه متضاد مفصل با قطعات مفصل مصنوعی جایگزین میشود.
برخی از این انواع پروتز لگن با مادهای به نام سیمان استخوانی به محل خود متصل میشوند و آنهایی که بدون سیمان هستند و توسط استخوان متصل میشوند. با توجه به ویژگیهای بیمار، جراح ارتوپدی که جراحی را انجام خواهد داد، انتخاب میکند که چه پروتزی و چه نوع جراحی برای بیمار مناسب است. این مفصل مصنوعی که جایگزینی کامل مفصل ران نامیده میشود، حرکت و راهرفتن بدون درد و راحت را فراهم میکند.
فرایند جراحی تعویض مفصل لگن
بیماری که تصمیم به تعویض مفصل لگن میگیرد، تحت یک پروسه معاینه دقیق قرار میگیرد و آزمایشات انجام میشود تا اقدامات احتیاطی لازم برای جلوگیری از خطرات احتمالی در حین عمل انجام شود. قبل از جراحی باید سیستم ایمنی بدن بیمار را قوی نگه داشت و در صورت مشاهده عفونت در بدن ابتدا این مشکلات را درمان کرد.
این عمل به طور متوسط ۲ ساعت طول میکشد. پس از ایجاد برش در مفصل ران، فرایند تمیزکردن با نزدیکشدن به مفصل انجام میشود. سپس پروتزها با توجه به ابعاد قرار میگیرند. بعد از عمل ۳-۴ ساعت بعد غذا داده میشود. در روز اول استراحت کنید. معمولاً ۳ روز در بیمارستان میمانید. البته این ممکن است متفاوت باشد.
با انواع روشهای بیهوشی برای جراحی لگن بیشر آشنا شوید!
قبل از جراحی کامل تعویض مفصل لگن
هرآنچه که میخواهید درباره عکل بدانید از پزشک خود بپرسید. جراح شما ممکن است یک برنامه ورزشی را به عنوان بخشی از آمادهسازی جراحی شما توصیه کند.
بیمارانی که قبل از جراحی از یک برنامه ورزشی جامد پیروی میکردند، نتایج و زمان بهبودی بهتری داشتند. بیهوشی عمومی یا بلوک نخاعی که نیمه پایینی بدن را بی حس میکند، اعمال میشود. ممکن است خطر عفونت یا عوارض لختهشدن خون در طی جراحی تعویض مفصل ران وجود داشته باشد. به همین دلیل، جراح شما ممکن است داروهای پیشگیرانه مانند آنتیبیوتیکها یا رقیقکنندههای خون را قبل از جراحی تعویض مفصل لگن تجویز کند.
بعد از جراحی تعویض لگن
پس از جراحی، جزئیاتی که باید در نظر گرفته شوند از اهمیت حیاتی برخوردار هستند. به خصوص پس از خروج از بیمارستان، بیمار باید تمام توصیههای پزشک را رعایت کند. با کمک واکر یا عصا، باید در زمانهایی که پزشک در طول روز تعیین میکند، حرکت کنید. حرکت بیش از حد و فشارآوردن به مفصل لگن پس از جراحی تعویض مفصل لگن و همچنین عدم حرکت باعث نتایج مهم و غیر قابل برگشتی میشود. اگر تمرینات لازم انجام نشود، بیمار پس از اتمام مراحل بهبودی ممکن است در راهرفتن دچار مشکل شود.
بیشتر مطالعه کنید : مراقبتهای بعد از عمل شکستگی لگن
نکته دیگری که باید در نظر گرفت، نشستن است. در طول دوره نقاهت پس از عمل، از نشستن در مکانهای کمارتفاع باید به مدت حدود ۳ ماه خودداری شود. تا ۸ هفته پس از جراحی باید از روی هم زدن پاها خودداری کنید. پس از این مدت که ۸ هفته گزارش شده است، انجامندادن این عمل تا حد امکان به حداکثر سود شما از پروتز کمک میکند.
اصول اولیه برای ریکاوری خانه
هر روز محل زخم را برای علائم التهاب زخم بررسی کنید. در صورت افزایش قرمزی زخم و ترشحات لطفاً در اسرع وقت با ما تماس بگیرید. بخیهها در روز ۲۱ بعد از عمل برداشته میشوند. سعی کنید قبل از این زمان دوش نگیرید و همیشه محل برش خود را خشک نگه دارید. از پوشیدن لباسهای تنگ روی محل برش خودداری کنید. بعد از برداشتن بخیهها میتوانید دوش بگیرید، اما نمیتوانید از وان استفاده کنید. مطمئن شوید که محل جراحی خود را به طور کامل و به آرامی خشک کردهاید. به مدت ۲۰ دقیقه، چند بار در روز، کمپرس یخ را روی ناحیه برش قرار دهید.
اگر درد دارید:
شما باید داروهای مسکن خود را طبق توصیه پزشک مصرف کنید. قبل از اینکه دردتان زیاد شود باید مسکن مصرف کنید، این به کاهش سریعتر درد کمک میکند. اگر در حین یا بلافاصله بعد از انجام تمرینات احساس ناراحتی کردید، حداقل ۴۵ دقیقه قبل از ورزش، مسکن خود را مصرف کنید. این اطمینان حاصل میکند که مسکن زمان کافی برای اثرگذاری قبل از شروع ورزش را دارد.
باید مراقب ایجاد عفونت باشید:
هر اقدام پزشکی پس از تعویض کامل لگن خطر عفونت را افزایش میدهد. بهعنوانمثال کارهای دندانپزشکی از جمله کشیدن دندان، درمان ریشه و غیره میتوانند عامل عفونت شوند. اگر در هر قسمت از بدن التهاب دارید سریعاً به پزشک اطلاع دهید تا احتمال عفونت را بررسی کند.
توصیه میشود عفونت مفصل مصنوعی لگن را مطالعه کنید !
تورم ناشی از جراحی تعویض مفصل لگن در پا:
اکثر بیماران پس از تعویض مفصل ران در پای عمل شده، ورم دارند. اگرچه میزان تورم در بیماران مختلف متفاوت است، اما این معمولاً طبیعی است. در ۴ هفته اول پس از جراحی، باید زمان نشستن را به حداقل برسانید. زیرا این وضعیت باعث افزایش تورم میشود. دورههای راهرفتن و دورههای بالابردن پای عمل شده باید به دنبال یکدیگر باشند. زمانی که پا بالا میرود، مچ باید بالاتر از سطح قلب باشد.
فعالیت ورزشی بعد از جراحی تعویض مفصل لگن:
پس از بهبودی کامل میتوانید به فعالیتهای ورزشی سبک بپردازید. پیادهروی، دوچرخهسواری، شنا و گلف مناسبترین فعالیتهای ورزشی هستند. ورزشهایی که شامل بارهای سنگین و ضربههایی مانند دویدن، پریدن، اسکی هستند، مناسب نیستند. اکیداً توصیه میکنیم که در سالهای بعد از تعویض مفصل ران در چنین فعالیتهایی شرکت نکنید.
پیشنهاد می کنیم ورزش برای بعد از عمل تعویض مفصل لگن را مطالعه کنید !
اصولی که باید در حین خوابیدن رعایت کنید:
- زمانی که به پشت دراز میکشید، یک بالش بین زانوهای خود قرار دهید.
- بگذارید کاسه زانوهایتان به سمت سقف باشد.
- سر تخت خود را بیش از نیمی از ارتفاع (۴۵ درجه) بلند نکنید.
- به پهلوی عمل شده خود دراز نکشید.
- پاهایتان را روی هم نزنید.
- پاهای خود را بیش از حد به داخل و خارج نچرخانید.
اصولی که باید در حین نشستن رعایت کنید:
- زانوهای خود را مساوی یا پایینتر از باسن خود نگه دارید.
- سعی کنید از بالابر توالت استفاده کنید.
- روی یک صندلی با دو کوسن سخت، ترجیحاً به همراه یک تکیهگاه بنشینید.
- در جاهای تنگ ننشینید.
- پاها و مچ پاها را روی هم قرار ندهید.
- کمر خود را به سمت جلو خم نکنید تا زاویهای کمتر از ۹۰ درجه تشکیل شود.
- برای برداشتن چیزی از روی زمین، دست دراز نکنید.
اگر با ماشین به بیرون میروید:
- ۱۲ هفته پس از جراحی رانندگی را شروع کنید.
- فراموش نکنید که رفلکس شما کاهشیافته است، پس برای ۶ ماه مراقب باشید.
- سعی کنید از سطح خیابان وارد ماشین شوید.
- روی یک بالشتک محکم در صندلی جلو بنشینید.
اگر تعویض مفصل ران یکطرفه دارید:
هنگام حرکتکردن، ابتدا باید پای غیرجراحی قدم اول را برمیدارد و پای عمل شده با عصا به دنبال آن میرود.
موقع نشستن، اول عصا بعد پای عمل شده و در آخر پای غیرجراحی.
اگر تعویض مفصل ران دوطرفه دارید:
موقع بلندشدن و حرکت، اول پای قویتر میرود و بعد عصا و پای ضعیفتر دیرتر میرود.
موقع نشستن، اول عصا بعد پای ضعیفتر و در آخر پای قوی.
در طول دوران نقاهت، کارهای پیشپاافتاده قبلی نیاز به توجه ویژهای دارند. پوشیدن جوراب که سختترین است، معمولاً به خمشدن بیش از ۹۰ درجه نیاز دارد. این موقعیت چندان مطلوبی نیست. برای بیماران مرد، جورابهای بلند تا زانو توصیه میشود. برای خانمها پوشیدن جورابشلواری راحتتر است. در واقع دو نوار بلند برای دوخت به لبه جوراب برای شما راحتتر خواهد بود.
نکاتی برای کارهای خانه:
- از پیشبند با جیبهای زیاد استفاده کنید.
- مراقب باشید که مایعات داغ را در ظروف دربدار حمل کنید.
- اجسام را بهجای حرکتدادن روی میز کار، بلغزانید!
- هنگام کار روی نیمکت روی یک چهارپایه بلند بنشینید.
- برای برداشتن اشیا، خم نشوید.
- برای جلوگیری از گرفتگی از فرش در خانه استفاده کنید.
رابطه زناشویی پس از جراحی تعویض مفصل لگن
اکثریت قریب بهاتفاق بیماران میتوانند پس از تعویض مفصل لگن، رابطه جنسی ایمن داشته باشند. بیماران مبتلا به اختلال عملکرد جنسی به دلیل درد و سفتی در لگن قبل از جراحی معمولاً متوجه میشوند که درد لگن پس از جراحی از بین رفته و میتوانند بهتر حرکت کنند. تقریباً ۶ هفته پس از جراحی، داشتن رابطه جنسی بیخطر است. این زمان به برش و عضلات اطراف لگن زمان میدهد تا بهبود یابند. اقدامات احتیاطی برای تعویض کامل مفصل ران باید در رابطه جنسی و همچنین در تمام فعالیتهای روزانه در نظر گرفته شود.
آیا نتایج جراحی تعویض مفصل لگن، رضایتبخش است؟
موفقیت جراحی تعویض کامل مفصل ران ارتباط تنگاتنگی با وضعیت عمومی بیمار، کیفیت استخوان و دامنه حرکت مفصل قبل از عمل دارد. راحتی حرکت و استفاده روزانه از بیمارانی که تحت عمل جراحی تعویض کامل مفصل ران بدون محدودیت بیش از حد زوایای حرکت مفصل و بدشکلی استخوانهایشان قرار گرفتهاند، بهتر از بیمارانی است که محدودیت حرکتی شدید و بدشکلیهای شدید استخوانها دارند. به همین دلیل زمانبندی صحیح جراحی و عدم تأخیر در آن، نتایج بهتری به همراه خواهد داشت.همچنین مراجعه به بهترین جراح تعویض مفصل لگن نیز اهمیت بسیاری در نتایج جراحی دارد .