زانو درد می‌تواند نتیجه آسیب در ناحیه زانو بدن مانند پارگی رباط یا پارگی غضروف باشد. شرایط پزشکی، از جمله آرتریت، نقرس و عفونت‌ها نیز می‌توانند باعث درد زانو شوند. زانو درد یک درد رایج است که می‌تواند افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد. انواع خفیف زانو درد ممکن است خود به خودی برطرف شوند. در عین حال، فیزیوتراپی و استفاده از زانوبند می‌تواند به تسکین زانو درد کمک کند. با این حال در برخی موارد، ترمیم و مداخله جراحی برای زانو ممکن است ضروری باشد.
زانو چیست؟
زانو، مفصلی است که بین استخوان ران و ساق پا در پاها قرار دارد و وظیفه اصلی آن تحمل وزن بدن با مچ پا و باسن است. از نظر ساختاری بیشتر از یک مفصل ساده، زانو می‌تواند خم شود و بچرخد. زانوها تمام این اعمال را انجام می‌دهند در حالی که به طور همزمان از کل بدن حمایت می‌کنند و از تعدادی ساختار از جمله استخوان‌ها، رباط‌ها، تاندون‌ها و غضروف‌ها استفاده می‌کنند.
تمام سطوح در مفصل زانو با بافت غضروفی پوشیده شده است. سطوح غضروفی که بار را بین استخوان‌های ران تحمل می‌کند، توسط ساختاری به نام مینیسک محافظت و حمایت می‌شود که از دو غضروف انعطاف پذیر تشکیل شده است. مینیسک به شکل حرف C، هماهنگی ساختاری بین استخوان ران و ساق را فراهم می‌کند، بار حمل شده توسط زانو را به کل سطح مفصل توزیع می‌کند، ضربه‌های وارده را جذب می‌کند و از پایدار ماندن مفصل اطمینان می‌دهد؛ یعنی به عنوان ضربه گیر عمل می‌کند.
ساختار رباط در زانو
رباط‌ها، ساختارهای اصلی فیبری و متراکم هستند که قسمت‌های زانو را به یکدیگر متصل می‌کنند. آنها در دو انتها به استخوان‌ها متصل شده و انعطاف پذیری محدودی دارند. نقش آنها در محافظت و استحکام بخشیدن به زانو است و باعث می‌شوند که زانو در جهت‌های پهلو و جلو از حد طبیعی خود باز نشود. از طرف دیگر، تاندون‌ها ساختارهای فیبری هستند که در یک سمت به استخوان می‌چسبند، اما در سمتی دیگر به عضله ختم می‌شوند، بنابراین حرکت عضله را به استخوان منتقل می‌کنند.
چه چیزی باعث زانو درد می‌شود؟
از جمله علل زانو درد، صدمات، مشکلات مکانیکی، انواع آرتروز و مشکلاتی از این قبیل را می‌توان برشمرد.
آسیب‌های زانو
توجه کنید که آسیب‌های زانو می‌توانند رباط‌ها، تاندون‌ها یا کیسه‌های پر از مایع اطراف مفصل زانو و استخوان، غضروف یا رباط‌های تشکیل‌دهنده مفصل را تحت تأثیر قرار دهند. آسیب‌های شایع زانو شامل پارگی رباط صلیبی قدامی یا پارگی ACL است. آسیب رباط صلیبی قدامی یا آسیب ACL که یکی از چهار رباطی است که استخوان ساق پا را به استخوان ران متصل می‌کند، به ویژه در افرادی که بسکتبال، فوتبال یا سایر ورزش‌های مشابه بازی می‌کنند که نیاز به تغییر جهت ناگهانی دارند، شایع است.
استخوان‌های زانو از جمله کشکک، می‌توانند بشکنند یا ترک بخورند، به خصوص در تصادفات وسایل نقلیه موتوری یا سقوط. با این حال، افرادی که به دلیل پوکی استخوان، استخوان‌های آنها ضعیف شده است، با برداشتن یک قدم اشتباه دچار شکستگی زانو می‌شوند.
مشکلات ساختاری در زانو
از جمله مشکلات مکانیکی که می‌تواند باعث درد زانو شود، شل شدن ساختار زانو است. بر این اساس، گاهی اوقات در اثر آسیب یا تحلیل رفتن استخوان یا غضروف، تکه‌ای از استخوان یا غضروف ممکن است بشکند و در فضای مفصل شروع به شناور شدن کند. در حالی که این ذره شل معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما اگر در حرکت مفصل زانو اختلال ایجاد کند، می‌تواند از حرکت صحیح مفصل جلوگیری کند.
آرتریت در زانو
یکی دیگر از دلایل زانو درد، آرتروز است که بیش از صد نوع دارد. آرتریت نام دیگری برای التهاب مفاصل است. انواع مختلفی از آرتریت وجود دارد که احتمالاً زانوها را درگیر می‌کند. استئوآرتریت که گاهی آرتریت دژنراتیو نامیده می‌شود، شایع‌ترین نوع آرتریت است. این حالت سایش و پارگی است که در نتیجه از بین رفتن غضروف زانو با افزایش سن رخ می‌دهد.
آرتریت روماتوئید
آرتریت روماتوئید، ناتوان کننده‌ترین نوع آرتریت، یک بیماری خود ایمنی است که می‌تواند هر مفصلی از بدن، از جمله زانوها را تحت تاثیر قرار دهد. اگرچه آرتریت روماتوئید یک بیماری مزمن است، اما شدت آن در طول زمان تغییر، کاهش یا افزایش می‌یابد.
درباره آرتریت روماتوئید بیشتر بدانید !
آرتریت نوع نقرس
آرتریت نوع نقرس، زمانی رخ می‌دهد که کریستال‌های اسید اوریک در مفاصل تشکیل شود. اگرچه در شرایط عادی بیشتر انگشت شست پا را درگیر می‌کند، اما در زانو نیز دیده می‌شود.
نقرس کاذب
در اغلب موارد، نقرس کاذب با نقرس معمولی اشتباه گرفته می‌شود. نقرس کاذب در اثر کریستال‌های حاوی کلسیم در مایع مفصلی ایجاد می‌شود. زانو مفصلی است که بیشتر تحت تأثیر این بیماری قرار می‌گیرد.
آرتریت سپتیک
درد، قرمزی یا تورم مفصل زانو به دلیل عفونت، آرتریت سپتیک نامیده می‌شود. آرتریت سپتیک معمولاً با تب رخ می‌دهد و معمولاً هیچ ضربه‌ای قبل از درد وجود ندارد. آرتریت سپتیک می‌تواند به سرعت آسیب زیادی به غضروف زانو وارد کند. در صورت زانو درد همراه با قرمزی یا تورم که به دلیل ضربه یا آسیب نباشد، لازم است سریعا با پزشک مشورت شود.
همچنین باید بدانید کمبود چه ویتامینی باعث زانو درد می‌شود؟
چاقی
چاقی می‌تواند به افزایش فشار بر زانو و مفاصل زانویی منجر شود. وزن اضافی ممکن است باعث فشار اضافی بر بافت‌های زانو شود و سبب ایجاد یا تشدید آرتروز (سایرت) زانو گردد. کاهش وزن می‌تواند در کاهش درد زانویی مؤثر باشد.
نوع کفش‌ها
استفاده از کفش‌های نامناسب یا نادرست می‌تواند به طرز چشم‌گیری روی زانوها و مفاصل زانو اثر بگذارد. کفش‌های بدون پشته، کفش‌هایی که پشته‌هاشان فرسوده شده و… ممکن است فشار اضافی بر زانو و مفاصل زانو ایجاد کنند و به طور مداوم به مشکلات زانویی منتهی شوند. کفش‌های مناسب و با پشته مناسب می‌توانند از راحتی و سلامت زانوها حمایت کنند.
شیوه‌های راه رفتن
شیوه‌های نادرست راه رفتن می‌توانند به فشار نامناسب بر زانوها و مفاصل زانویی منجر شوند. به عنوان مثال، راه رفتن با گام‌های بزرگ و تند یا بدون استفاده از کفش‌های مناسب ممکن است زانو را بیشتر تحریک. توجه به شیوه صحیح راه رفتن و استفاده از کفش‌های مناسب می‌تواند از ایجاد مشکلات زانویی جلوگیری کند.
چه چیزی خطر زانو درد را افزایش می‌دهد؟
آسیب دیدگی زانو در گذشته، احتمال آسیب دیدگی مجدد به زانو را افزایش می‌دهد. اضافه وزن یا چاقی، فشار وارده بر مفاصل زانو را حتی در حین فعالیت‌های معمولی مانند راه رفتن یا بالا و پایین رفتن از پله‌ها افزایش می‌دهد. این به نوبه خود، زوال غضروف مفصلی را تسریع می‌کند و خطر ابتلا به آرتروز را افزایش می‌دهد.
عدم انعطاف پذیری یا قدرت در عضلات می‌تواند خطر آسیب دیدگی زانو را افزایش دهد. عضلات قوی به تثبیت و محافظت از مفاصل کمک می‌کنند. انعطاف پذیری عضلانی همچنین دامنه کامل حرکت را فراهم می‌کند. برخی از ورزش‌ها و مشاغل بیشتر از سایرین به زانوها فشار وارد می‌کنند. با پرش‌های بسکتبال، فوتبال با تغییر جهت ناگهانی، خطر آسیب دیدگی زانو را افزایش می‌دهد. کارهای تکراری که بر روی زانوها سنگینی می‌کند، مانند ساخت و ساز یا کشاورزی، همچنین می‌تواند خطر مشکلات زانو را افزایش دهد.
بیشتر بخوانید: شکستگی مفصل زانو
علائم زانو درد چیست؟
محل و شدت زانو درد بسته به علت مشکل می‌تواند متفاوت باشد. علائم و نشانه‌هایی که همراه با درد زانو هستند ممکن است شامل تورم، سفتی، قرمزی، احساس سوزش، عدم تعادل، ضعف، صدای ترق، ناتوانی در صاف کردن یا خم شدن کامل زانو باشد. در صورت وجود این علائم یا علائم در زانوها یا وجود درد شدید زانو همراه با آسیب، باید با پزشک مشورت شود.
تشخیص نوع زانو درد چگونه است؟
تشخیص زانو درد معمولا در طول معاینه فیزیکی انجام می‌شود. زانوها از نظر تورم، درد، حساسیت، گرمی و کبودی قابل مشاهده، تحرک ساق پا در جهات مختلف و یکپارچگی زانو توسط پزشک معاینه خواهند شد. در برخی موارد، پزشک ممکن است یک رادیوگرافی، توموگرافی کامپیوتری (CTاسکن)، سونوگرافی یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) را تجویز کند.
اگر پزشک، مشکوک به عفونت یا التهاب باشد، ممکن است آزمایش خون یا روشی به نام آرتروسنتز را تجویز کند. در این روش مقدار کمی مایع از مفصل زانو با سوزن خارج می‌شود و برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.
چگونه درد زانو را درمان کنیم؟
روش‌های درمان زانو درد بسته به اینکه دقیقاً چه چیزی باعث زانو درد شده است، متفاوت است. درمان‌های زانو درد تحت درمان دارویی خوراکی، حرکت درمانی، درمان تزریقی و درمان جراحی طبقه بندی می‌شوند. داروهای مختلفی ممکن است برای تسکین درد و کمک به درمان علل پزشکی زمینه‌ای مانند آرتریت روماتوئید یا نقرس تجویز شود. تقویت عضلات اطراف زانو باعث دوام و تعادل بیشتر آن می‌شود. پزشک ممکن است بسته به شرایط خاصی که باعث درد می‌شود، فیزیوتراپی یا تمرینات تقویتی مشابه را توصیه کند.
در شرایطی که فرد از نظر بدنی فعال است یا یک ورزشکار است، ممکن است تمرینات خاصی برای اصلاح الگوهای حرکتی که ممکن است بر زانوها تأثیر بگذارد و ایجاد تکنیک‌های خوبی که در حین ورزش یا فعالیت به زانو آسیب نرساند، نیاز باشد. بالشتک‌ها و زانوبندهای قوس‌دار می‌توانند به اصلاح لغزش زانو کمک کنند. در شرایط خاص، انواع مختلفی از زانوبندها نیز ممکن است برای کمک به محافظت و حمایت از مفصل زانو استفاده شوند.
در برخی موارد، پزشک ممکن است تزریق مستقیم دارو را به مفصل توصیه کند. که شامل تزریق داروهای کورتیکواستروئیدی است. تزریق دارو ممکن است درد را برای چندین ماه کاهش دهد.
هیالورونیک اسید، مایعی شبیه مایع مفصلی که به طور طبیعی مفاصل را روان می‌کند، می‌تواند برای افزایش تحرک و تسکین درد به زانو تزریق شود. با این حال، اگرچه مطالعات در مورد اثربخشی این درمان نتایج متناقضی را به همراه داشته است، اما در برخی موارد تا شش ماه تسکین آن مشاهده شده است.
پلاسمای غنی از پلاکت
پلاسمای غنی از پلاکت یا به اختصار PRP، غلظتی است که حاوی عوامل مختلفی است که نشان داده شده است که التهاب را کاهش می‌دهد و باعث بهبودی می‌شود. این نوع تزریق‌ها برای درد زانو ناشی از پارگی تاندون، رگ به رگ شدن یا آسیب موثرتر هستند.
جراحی زانو
بسته به منبع مشکلی که باعث درد زانو شده است، ممکن است نیاز به جراحی باشد. بر این اساس، بسته به آسیب، جراحی آرتروسکوپی ممکن است انجام شود که در آن پزشک می‌تواند آسیب مفصلی را با استفاده از دوربین فیبر نوری و ابزارهای باریک و بلندی که از طریق چندین برش کوچک در اطراف زانو وارد می‌شود، معاینه و ترمیم کند. در این نوع جراحی امکان برداشتن اجسام شل از مفصل زانو، برداشتن یا ترمیم غضروف آسیب دیده و بازسازی رباط های پاره شده به خصوص اگر باعث قفل شدن زانو شود، وجود دارد. در جراحی تعویض جزئی زانو، جراح تنها قسمت آسیب دیده زانو را با قطعات فلزی و پلاستیکی تعویض می‌کند. جراحی معمولاً می‌تواند از طریق برش‌های کوچک انجام شود، بنابراین بهبودی سریع‌تر از جراحی برای تعویض کل زانو انجام می‌شود.
در مورد تعویض کامل زانو، جراح، استخوان و غضروف آسیب دیده را از استخوان ران، ساق پا و کاسه زانو جدا می‌کند و آن را با یک مفصل مصنوعی ساخته شده از آلیاژهای فلزی، پلاستیک مرغوب و پلیمر جایگزین می‌کند.
چگونه از زانو درد جلوگیری کنیم؟
همیشه نمی‌توان از درد زانو جلوگیری کرد. با این حال، حفظ وزن سالم یکی از بهترین تمرینات برای زانوها است. هر کیلوی اضافه فشار بیشتری به مفاصل وارد می‌کند و خطر آسیب دیدگی و آرتروز را افزایش می‌دهد. اگر به آرتروز، درد مزمن زانو یا آسیب‌های مکرر مبتلا هستید، لازم است شیوه ورزش خود را تغییر دهید. تغییر به فعالیت‌های کم‌ضرر که تحمل وزن زانو را کاهش می‌دهند، مانند شنا، ایروبیک در آب، حداقل برای چند روز در هفته یا حتی محدود کردن تنها فعالیت‌های سنگین، بسته به وضعیت زانو، ممکن است باعث تسکین زانو درد شود.