استئوتومی زانو نوعی جراحی است که هدف آن اصلاح انحرافات محور زانو است. بیمار معمولاً از درد در قسمت ساییده شده زانو همراه با محدودیت عملکردی و فعالیت ورزشی شکایت دارد و با این علائم به پزشک مراجعه میکنند. در ادامه همراه ما باشید تا درمورد نحوه انجام جراحی استئوتومی، منع مصرف و عوارض آن صحبت کنیم.
جراحی استئوتومی زانو چیست؟
استئوتومی زانو عملی است که جراحان برای درمان درد و عدم تعادلی که ممکن است در صورت آسیب یا آرتروز در بخشی از مفصل زانو رخ دهد، انجام میدهند. زمانی که تنها یک ناحیه از زانو آسیبدیده باشد، پزشکان ممکن است به جای تعویض زانو، استئوتومی را توصیه کنند.
در طی این جراحی زانو، جراح استخوانها را در استخوان ساق پا یا استخوان ران تغییر مکان میدهد تا زانو دوباره مرتب شود. این موقعیت جدید وزن بدن را از قسمت آسیبدیده زانو به قسمت سالم منتقل میکند.
استئوتومی زانو میتواند به کندشدن زوال غضروف زانو کمک کند و نیاز به جراحی تعویض مفصل زانو را برای سالهای زیادی به تأخیر بیندازد. استئوتومی زانو برای چندین دهه برای بهبود درد و عملکرد مورد استفاده قرار گرفته است.
علت انجام استئوتومی زانو
همه مفاصل، از جمله زانوها، دارای بافت بالشتکی به نام غضروف در محل اتصال استخوانها هستند. برخی از افراد زمانی که غضروف مفصل از بین میرود، به آرتروز مبتلا میشوند. این میتواند باعث اصطکاک ناراحتکننده بین استخوان ساق پا و ران شود. این فشار میتواند باعث درد و سفتی در زانو شود.
پزشکان استئوتومی زانو را انجام میدهند تا فشار را از قسمت آسیبدیده زانو به ناحیهای که دارای غضروف و بالشتک سالم است منتقل کنند. این تغییر میتواند باعث کاهش درد و افزایش تحرک در زانو شود. پزشک همچنین ممکن است از استئوتومی زانو برای ترمیم زانو شکستهای که بهدرستی بهبود نمییابد استفاده کند.
گاهی اوقات، استئوتومی برای درمان انحراف زانو یا اصلاح جوش نادرست استخوان (که در بهبودی پس از شکستگی رخداده است) انجام میشود.
استئوتومی همچنین به عنوان یک درمان برای درد آرتریت، به ویژه درد مفصل ران و زانو استفاده میشود. امروزه به خصوص در بیماران مسن اغلب با نصب پروتزهای مفصلی جایگزین میشود.
به طور کلی استئوتومی در موارد زیر انجام میشود
- در صورت بروز انحراف زانو مشخص در افراد جوان که باعث ایجاد درد در قسمت پر بار، اما هنوز آسیبدیده نشده است.
- در مورد واروس یا والگوس در بزرگسالان جوان (کمتر از ۵۰ سال) به خصوص اگر در گذشته تحت آرتروسکوپی مینیسککتومی قرار گرفته باشند که باعث ایجاد درد در قسمت پر بار شده است.
- هنگامی که تغییر محور زانو باعث درد ناشی از آسیب غضروف و آرتروز در بیماران زیر ۶۰ سال میشود.
انواع جراحی استئوتومی زانو
دو نوع اصلی استئوتومی عبارتاند از: گوه باز و گوه بسته.
استئوتومی با گوه بسته: در حین جراحی زانو، جراح تکهای از استخوان ساق پا را بریده و لبههای دهانه را به هم نزدیک میکند تا شکاف را ببندد.
استئوتومی با گوه باز: در برخی موارد، جراح بخشی از استخوان را به جای بستن آن باز میکند. گاهی اوقات از پیوند برای نگهداشتن انتهای حفره استئوتومی در کنار هم استفاده میشود.
استئوتومی زانو چگونه انجام میشود؟
جراحی استئوتومی زانو تحت بیهوشی عمومی یا نخاعی انجام میشود. پزشک بهترین گزینه بیهوشی را برای بیمار توصیه میکند.
قبل از جراحی معاینه بالینی با ارزیابی ایستا محور و دینامیک زانو (در راه رفتن) ضروری است، همچنین با ویدئو با تجزیهوتحلیل دقیق از وضعیت پایداری رباط همراه با معاینات ابزاری مانند MRI که وضعیت واقعی ساییدگی غضروف و رادیوگرافی زانو را عینیت میدهد، مستند شده است.
جراحی استئوتومی زانو معمولاً یک تا دو ساعت طول میکشد. پس از استئوتومی زانو، پزشک بیمار را از نزدیک تحتنظر خواهد داشت، زیرا بیمار پس از بیهوشی بهبود مییابد. اکثر افراد مبتلا به استئوتومی زانو یک تا دو روز پس از جراحی بیمارستان را ترک میکنند. حتی برخی از بیماران میتوانند در همان روز جراحی از بیمارستان مرخص شوند. احتمالاً باید چند هفته از عصا یا واکر استفاده کنید تا از واردکردن وزن بیش از حد به زانو در هنگام بهبودی پس از جراحی جلوگیری کنید.
خطرات استئوتومی زانو چیست؟
عوارض مرتبط با جراحی استئوتومی زانو نادر است اما میتواند شامل موارد زیر باشد:
- لختهشدن خون
- عفونت
- آسیب به اعصاب و رگهای خونی اطراف
- استئوتومی بهبود نمییابد یا بهبودی به تأخیر میافتد.
- تحریک یا نقص ایمپلنت کاشته شده
مزایا جراحی استئوتومی نسبت به جراحی تعویض مفصل زانو
جراحی استئوتومی نسبت به جراحی تعویض مفصل زانو دارای مزایا و فواید متعددی است که میتواند برای بیماران موثر باشد. این مزایا شامل موارد زیر میشوند:
- کمترین درد
- بهبود سریعتر
- کمترین هزینه
در ادامه به بررسی این مزایا پرداختهایم.
کمترین درد
بیماران پس از جراحی استئوتومی عموماً درد کمتری تجربه میکنند، به ویژه در طول عمل جراحی و دوره بهبودی بعدی. این امر میتواند تا حد زیادی راحتی بیماران را افزایش دهد.
بهبود سریعتر
افراد پس از عمل استئوتومی به طور معمول بهبودی سریعتری تجربه میکنند و میتوانند به فعالیتهای عادی خود زودتر بازگردند. این ممکن است به افراد کمک کند تا به زندگی روزمره خود بازگردند.
کمترین هزینه
جراحی استئوتومی به طور کلی هزینه کمتری نسبت به جراحی تعویض مفصل زانو دارد. این ویژگی میتواند برای بیماران مهم باشد، به ویژه اگر از لحاظ اقتصادی محدودیتهایی داشته باشند.
به هر حال، تصمیم در مورد نوع جراحی باید با توجه به وضعیت و نیازهای خاص هر بیمار و توصیه پزشک ارتوپدی انجام شود. هر دو نوع جراحی دارای مزایا و معایب خود هستند، و باید با دقت انتخاب شوند تا بهترین نتیجه برای بیماران به دست آید.
بهبودی پس از جراحی استئوتومی زانو
اکثر افرادی که استئوتومی زانو انجام میدهند، تسکین درد و بهبود عملکرد زانو را تجربه میکنند که در نتیجه کیفیت زندگی آنها بهبود مییابد. در بیشتر موارد، افراد پس از بهبودی از این روش نیازی به محدودکردن فعالیت بدنی خود ندارند. افرادی که استئوتومی زانو دارند معمولاً ۳ تا ۶ ماه پس از جراحی میتوانند به فعالیتهای عادی خود بازگردند.
آیا پس از استئوتومی زانو میتوان ورزش را از سر گرفت؟
از سرگیری ورزش با همان عمل درست انجام شده و به خوبی تکاملیافته به وضعیت شروع زانو بستگی دارد: هر چه درجه ساییدگی کمتر باشد، شانس بهبودی بیشتر است.
توانبخشی پس از جراحی زانو
افتادن یا پیچخوردن ساق پا در دو ماه اول پس از جراحی میتواند روند بهبودی را مختل کند. بیماران باید در تمام فعالیتها از جمله راه رفتن تا بهبودی کامل بسیار محتاط باشند.
به نظر میرسد که تمرینات فیزیکی حرکتی، به ویژه ورزشهای هوازی قلبی عروقی، روشی مؤثر برای جلوگیری از پیشرفت آرتروز است. فعالیت سبک و روزانه بسیار مؤثرتر از فعالیتهای ناپیوسته و گاهبهگاه است.
اجتناب از هر گونه آسیب جدی به زانو، مانند پارگی رباط یا شکستگی استخوان، بسیار مهم است، زیرا آرتریت میتواند بهبودی آن را دشوار کند. از ورزشهایی که با استرس مکرر مشخص میشوند (مانند دویدن در مسافت طولانی) و تماس فیزیکی (راگبی، فوتبال و غیره) باید اجتناب شود.
از آنجایی که آرتروز چندعاملی است و میتواند به عوامل ژنتیکی مرتبط باشد، هیچ تاکتیک جهانی پیشگیری وجود ندارد. توصیههای کلی عبارتاند از:
- برای کاهش فشار در حالت ایستاده، زانوها را خم کنید .
- از تمام فعالیتهایی که باعث درد میشود و بیش از یک ساعت طول میکشد خودداری کنید.
- طیف کنترل شدهای از فعالیتها و حرکات را انجام دهید که فشار زیادی به زانو وارد نمیکند.
- از بارگذاری بیش از حد مفاصل آسیبدیده در طول فعالیتهای روزانه و ورزشی خودداری کنید.
- ماهیچههای ران و ساق پا را به آرامی تقویت کنید تا از استخوانها و غضروفهای زانو محافظت کنید.
- تمرینات بدنی مناسبی را انجام دهید که علاوه بر حفظ سلامت زانوها، با کاهش بار روی زانوها باعث کاهش وزن شود.
چه زمانی نمیتوان جراحی استئوتومی زانو را انجام داد؟
در بیماران مبتلا به استئوآرتریت واروس یا والگوس که سایر بخشهای زانو را درگیر میکند یا انحراف محوری بیش از حد (بیشتر از ۱۵ درجه)، سفتی قابل توجه زانو در خم شدن منع مصرف دارد. یک منع نسبی برای افزایش احتمالی عوارض مرتبط با جراحی، چاقی و اضافه وزن شدید است.