مفصل شانه متحرکترین مفصل بدن است که میتواند در جهات مختلف بچرخد، اما این مزیت باعث میشود که مفصل شانه به راحتی دچار دررفتگی شود. تمام افراد به ویژه ورزشکاران در خطر بروز دررفتگی مفصل شانه هستند و حتی ممکن است در طول زندگی، چندین بار دچار این وضعیت شوند. برای آشنایی کامل با علائم، علل، راههای پیشگیری و درمان آن تا آخر این مقاله، همراه ما باشید.
دررفتگی مفصل شانه چیست؟
دررفتگی مفصل شانه، زمانی اتفاق میافتد که استخوانهای مفصل شانه، به دلایل مختلف از محل معمول خود بیرون روند. سقوط، آسیبهای ورزشی و تصادفات رانندگی شایعترین علل آن هستند. هرگز سعی نکنید شانه خود را به زور به جای خود بازگردانید؛ بازوی خود را ثابت و نزدیک به پهلو نگه دارید و اگر فکر میکنید شانه شما در رفته است، فورا به اورژانس مراجعه کنید.
دررفتن جزئی (subluxation) به این معنی است که سر استخوان بازو تا حدی خارج از حفره (گلنوئید) است. دررفتگی کامل به این معنی است که به صورت کامل ارتباط بین مفصل و استخوان از بین رفته است. دررفتگی جزئی و کامل هر دو باعث درد و بیثباتی در شانه میشوند. به صورت کلی این عارضه، زمانی اتفاق میافتد که استخوانهای مفصل شانه تحت فشار قرار میگیرند یا از مکانهای معمول خود خارج میشوند.
گیر افتادگی شانه چیست؟
مفصل کجاست؟
هر جایی از بدن که در آن دو استخوان به هم میرسند را مفصل میگویند که بخشی از سیستم اسکلتی بدن به حساب میآیند. مفصل شانه جایی است که توپ گرد در بالای استخوان بازو در حفره (گلنوئید) تیغه شانه (کتف) قرار میگیرد.
انواع دررفتگی شانه
پزشکان، دررفتگیها را بسته به اینکه استخوانهای مفاصل شما چقدر جابجا شده اند، طبقهبندی میکنند، انواع مختلف آن عبارتاند از:
- دررفتگی کامل (لوکساسیون): دررفتگی کامل زمانی اتفاق میافتد که استخوانهای مفصل کاملاً از هم جدا شده و از جای خود خارج شوند.
- دررفتگی جزئی: سابلوکساسیون اصطلاح پزشکی برای دررفتگی جزئی است. اگر چیزی مفصل شانه را از هم جدا کند و استخوانها همچنان با هم تماس داشته باشند، فرد دچار سابلوکساسیون شده است.
علائم
دررفتن مفصل شانه، نانههایی را به همراه دارد، شایعترین علائم دررفتگی شانه عبارتاند از:
- درد شدید
- ضعف
- ناتوانی در حرکت بازو
- خارج شدن شانه از جای خود
- تورم
- کبودی یا تغییر رنگ
- اسپاسم عضلانی
- بیحسی، گزگز یا ضعف در بازو، دست یا انگشتان
علت دررفتگی شانه
هر نیرویی که به اندازه کافی قوی باشد که مفصل شانه را از جای خود خارج کند، میتواند باعث دررفتگی شود. شایعترین علل آن عبارتاند از:
- سقوط
- تصادفات اتومبیل
- آسیبهای ورزشی
عوامل خطر دررفتگی شانه
هر کسی ممکن است دچار دررفتگی کتف شود، اما برخی از افراد در معرض خطر بالاتری نسبت به دیگران هستند، مهمترین عوامل این دررفتگی عبارتاند از:
- ورزشکارانی که ورزشهای بدنی انجام میدهند
- افرادی که قبلا دچار دررفتگی در ناحیه شانه شدهاند
- افرادی که با نقص مشکل شانه به دنیا آمدهاند
آسیبهای ناشی از دررفتگی شانه
شایعترین آسیبهای دررفتگی شانه آسیب به استخوانها و بافتهای اطراف شانه است، این آسیبها عبارتاند از:
- شکستگی استخوان
- رگ به رگ شدن رباط و تاندون
- آسیب عصبی
- کشیدگی عضلانی
- آسیب به عصب یا عروق خونی
- تشخیص و آزمایشات
آیا میدانید پارگی لابروم شانه چیست؟
اقدامات پس از درمان
پس از اینکه پزشک مفصل را در جای خود قرار داد، ممکن است به درمانهای دیگری نیاز باشد، این درمانها عبارتاند از:
- بیحرکتی: پس از جا انداخت کتف، باید از یک آتل یا بند برای نگه داشتن شانه آسیب دیده استفاده کرد. این کار استرس را از بین میبرد و به بهبود شانه کمک میکند.
- کمپرس یخ: ممکن است پزشک توصیه کند که چند بار در روز از کمپرس یخ بر روی شانه آسیب دیده استفاده کنید. این کار به کاهش درد و التهاب کمک میکند.
- دارو: پزشک، مشخص میکند که باید چه دارویی برای کاهش درد و التهاب مصرف شود. این داروها معمولا مسکنهای غیر استروئیدی مانند: ناپروکسن، ایبوپروفن و. . هستند.
- استراحت: باید از هر گونه فعالیت بدنی که به شانه فشار وارد میکند، اجتناب کرد. دوران نقاهت بعد از درمان بستگی به شرایط بیمار دارد و پزشک این دوران را مشخص میکند.
- فیزیوتراپی: با بهبود شانه، برای بازیابی قدرت و توان حرکتی شانه باید فیزیوتراپی را شروع کرد. در ابتدا، احتمالاً فقط تمرینات حرکتی ملایم برای کاهش سفتی در نظر گرفته میشود. در نهایت فیزیوتراپیست از بیمار میخواهد تمرینهایی را برای تقویت عضلات شانه اضافه کند. این به کاهش خطر دررفتگی در آینده کمک میکند. اکثر افراد پس از دررفتگی شانه به چندین ماه فیزیوتراپی نیاز دارند.
پیشگیری از دررفتگی شانه
همیشه نمیتوان از دررفتگی مفصل شانه جلوگیری کرد. زیرا این مشکل بیشتر به دلیل تصادفات و ضربههای غیر منتظره اتفاق میافتد. به صورت کلی راههای جلوگیری از بروز دررفتگی کتف عبراتاند از:
- استفاده از تجهیزات حفاظتی مناسب در هنگام ورزش
- استراحت و ریکاوری بدن پس از فعالیتای شدید
- انجام حرکات نرمشی و کششی قبل از ورزش
- خشک و سرد کردن بدن پس از ورزش
تشخیص دررفتگی مفصل شانه
تشخیص دررفتگی کتف از دو طریق معاینه فیزیکی و تصویر برداری قابل تشخیص است، در ادامه این دو روش را بررسی میکنیم.
- معاینه فیزیکی: پزشک با معاینه فیزیکی، میتواند دررفتگی کتف را تشخیص دهد، همچنین از فرد در مورد علائمی که تجربه میکند و کارهایی که قبل از آسیب به شانه انجام داده، سوال میپرسد.
- روش تصویر برداری: برای تشخیص دررفتگی کتف میشود از روشهای تصویربرداری استفاده کرد که عبارتاند از:
- اشعه ایکس
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
- توموگرافی کامپیوتری (CT) اسکن
- سونوگرافی
در مورد پارگی لابروم شانه بیشتر بخوانید!
درمان
مهمترین درمان برای دررفتگی شانه، بازگرداندن بازو به حفره آن است. در طی این روش غیر جراحی، پزشک، به بدن فشار وارد میکند و بدن را به سمت بیرون میکشد تا شانه را تنظیم کند. برای انجام این کار و جلوگیری از بروز درد، بیحس کننده موضعی در ناحیه اطراف شانه استفاده میشود.
در چه شرایطی نیاز به جراحی است؟
اکثر افراد پس از دررفتگی شانه نیازی به جراحی ندارند. اما در شرایط خاصی نیاز به انجام جراحی هست که عبارتاند از:
- دررفتگی کتف که باعث آسیبهای دیگر در بدن شده باشد.
- محدودیت شدید در حرکت و یا عوارض جدی مانند درد شدید در کتف دیگر شرایطی هستند که نیاز به جراحی دارند.
- زمانی که دررفتگی در کتف سابقه داشته باشد. یعنی کتفی که قبلا دچار دررفتگی شده مجددا دچار دررفتگی شود.
زمان بهبودی دررفتگی مفصل شانه
معمولاً پس از دررفتگی مفصل شانه، بهبود آن چند ماه طول میکشد. پس از بهبود مفاصل، باید چند ماه تحت نظر فیزیوتراپیست به انجام تمرینات مناسب پرداخت.
کلام پایانی
دررفتگی مفصل شانه، یک عارضه نسبتا شایع است و ممکن است برای تمام افراد در هر سنی اتفاق بیفتد. این وضعیت همیشه همراه با علائمی مانند: تغییر رنگ، کبودی، درد و… است؛ بعد از بروز آن باید حتما به پزشک مراجعه کرد. با وجود این که راه قطعی برای پیشگیری از بروز دررفتگی وجود ندارد اما رعایت نکات ایمنی به خصوص در ورزش، میتواند از بروز آن جلوگیری کند.
سوالات متداول
خیر، این مشکل هرگز به صورت خودکار بهبود نمییابد و حتما باید به پزشک برای درمان آن مراجعه کرد.
دررفتگی در کتف از دیگر درفتگیها شایعتر است، اما این به معنی شایع بودن در رفتگی کتف نیست. به صورت کلی درصد پایینی از افراد دچار این مشکل میشوند. دررفتگی کتف در آقایان تقریبا دو برابر خانمها اتفاق میافتد.