کیست بیکر که در پشت زانو ایجاد میشود و در صورت رشد در طول زمان باعث درد شدید و اختلالات گردش خون میشود، یک بیماری است که حاوی مقدار بیشتری مایع مفصلی است. ساختار کیستیک، که معمولا در افراد بالای ۴۰ سال دیده میشود، میتواند به دلیل بسیاری از مشکلات مختلف سلامتی ایجاد شود. در درمان آن، عموماً بر عوارضی که باعث ایجاد این بیمار میشود تمرکز میشود و بیماران اجازه دارند با دارو یا عمل جراحی به زندگی روزمره خود بازگردند.
کیست بیکر چیست؟
کیست بیکر (Baker’s cyst) که تودهای گرد، با سطح صاف و نرم است، در مرحله اولیه علائم زیادی ایجاد نمیکند، اما در هنگام رشد میتواند باعث درد شدید شود. این کیست، در پشت زانو باعث ایجاد فشار و درد میشود، به خصوص در حین فعالیتهای بدنی که شامل خم شدن زانو میشود.
چه چیزی باعث کیست بیکر میشود؟
بیماری کیست بیکر معمولاً در اثر پارگی غضروف و التهاب مفصل زانو ایجاد میشود. به دلیل این عوارض، مایع روان کننده سینوویال که به مفاصل اجازه میدهد حرکات صاف و بدون اصطکاک زیاد را انجام دهند، جمع میشود و کیست بیکر را تشکیل میدهد. صدمات، ضربهها به ویژه در حین فعالیتهای بدنی و بیماریهای روماتیسمی باعث ایجاد کیست بیکر میشود. تخریب و ساییدگی استخوان ناشی از افزایش سن که به آن استئوآرتریت نیز گفته میشود، شامل بیماریهای روماتیسمی مانند آرتریت روماتوئید و نقرس نیز میشود.
چگونه کیست بیکر را تشخیص دهیم؟
کیست بیکر چپ یا راست، که در پشت زانو ایجاد میشود و به صورت تورم ظاهر میشود، باعث محدودیت دامنه حرکتی مفصل میشود. تنش و درد در اطراف ناحیه متورم که با حرکت بیشتر مشخص میشود، از علائم شایع کیست بیکر است. کیست بیکر که با درد شدید به ویژه در حرکات زانو مشخص میشود، در هنگام کشیده شدن پاها، خم شدن یا کشیده شدن زانوها و ایستادن طولانی مدت باعث ناراحتی بیماران میشود.
کیست ممکن است در برخی موارد بترکد یا پاره شود. اگر کیست بیکر بترکد باعث قرمزی و تورم در این ناحیه میشود. همزمان با پخش شدن مایع توده، دردی که از زانو به ساق پا منتشر میشود رخ میدهد. این عارضه را میتوان با بیماریهای وریدی به نام ترومبوز ورید عمقی اشتباه گرفت و به همین دلیل میتوان آن را به صورت نادرست درمان کرد. این بیماری که در ابتدا علائم زیادی را نشان نمیدهد، برای تشخیص باید با اشعه ایکس زانو، ام آر آی، سونوگرافی داپلر و سونوگرافی مفاصل انجام شود.
تشخیص افتراقی در صورت درد شدید یا فوران کیست پس از تشخیص این بیماری، بیماران باید از انجام تمرینات ورزشی شدید و حرکات ناگهانی پا خودداری کنند تا علائم افزایش نیابد.
آیا کیست Baker به خودی خود از بین میرود؟
در برخی موارد، کیست بیکر به خودی خود از بین میرود. کیست که تحت کنترل پزشکان متخصص پیگیری میشود، تنها با اعمال فیزیوتراپی و حرکات ورزشی توصیه شده به مرور زمان از بین میرود. مشاهده شده است که کیست به طور متوسط در ۷۰ درصد موارد ناپدید میشود. با این حال، زمان زیادی طول میکشد تا کیست بیکر به خودی خود از بین برود. تشکیل کیستیک پس از سالها در برخی موارد ناپدید میشود.
کیست بیکر چگونه درمان میشود؟
هنگامی که کیست علامت دار میشود، اکثر بیماران در مورد چگونگی درمان کیستبیکر تحقیق میکنند. کاربرد یخ در درجه اول در درمان بیماریهای دژنراتیو مفصل توصیه میشود. استفاده از یخ و بانداژ معمولاً زمانی مؤثر است که هیچ علامتی همراه با تورم مشاهده نشود.
برای درمان دارویی گلوکوکورتیکوئید تجویز میشود. برای کاهش درد و التهاب روماتیسمی تخلیه کیست Baker از طریق یک سوزن با آسپیراسیون استریل انجام میشود. بنابراین، مایع کیست با کمک یک سوزن تخلیه میشود. فیزیوتراپی برای برخی از بیماران پس از آسپیراسیون با سوزن توصیه میشود. در برخی موارد برای درمان کیست باید از داروهای ضد روماتیسمی یا روش های جراحی استفاده شود.
وقتی کیست بیکر درمان نشود چه اتفاقی میافتد؟
اگر ورم پشت زانو درمان نشود، ممکن است در آینده منفجر شود. مایع مفصلی آزاد شده در اثر انفجار به سمت ماهیچهها جریان یابد و باعث درد شدید، تورم و تغییر رنگ از مچ پا به مچ پا میشود. در این حالت کیست Baker که میتواند عوارض جدیتری ایجاد کند نیز میتواند باعث ایجاد لخته خون در رگهای پا شود. بنابراین در صورت ادامه تورم و قرمزی، لازم است در اسرع وقت به مراکز درمانی مراجعه شود.
جراحی کیست Baker
در برخی موارد زمانی که کیست بیکر که خود به خود برطرف میشود و در برخی موارد با دارو یا روش آسپیراسیون درمان میشود، دچار ترکیدگی یا ایجاد عوارض بسیار جدی میشود، بیماران تحت عمل جراحی قرار میگیرند. اما جراحی کیست Baker به عنوان آخرین راه حل ترجیح داده میشود و معمولا در موارد مکرر حتی در صورت تخلیه مایع انجام میشود. روش آرتروسکوپی که اغلب در جراحیهای مفصل زانو ترجیح داده میشود یکی از روشهای جراحی کیست بیکر است. هدف از عمل که معمولاً با بی حسی موضعی انجام میشود، برداشتن کامل کیست است.
با این حال، خطر عود کیست پس از عملهای آرتروسکوپی وجود دارد. در صورت تجمع مکرر مایع در طول زمان ممکن است جراحی باز در نظر گرفته شود. در جراحی باز کل کیست برداشته میشود و ناحیهای که کیست در آن قرار دارد بسته میشود، کیست بیکر که احتمال عود آن پس از مداخلات جراحی ۴۰ درصد است باید در فواصل زمانی معین پیگیری شود.