زانوی پرانتزی، که به نام ژنو واروم هم شناخته می‌شود، یک وضعیت است که زانوها به شکل پرانتزی یا کمانی منحنی می‌شوند و قوزک پا به هم نزدیک می‌شود. این وضعیت ممکن است به عنوان علامتی از برخی بیماری‌ها مانند بلانت و ریکتز در اطفال ظاهر می‌شود. در برخی از موارد (اما نه در همه موارد)، زانوی پرانتزی می‌تواند منجر به بروز آرتروز در زانوها شود.
انتخاب روش درمانی مناسب برای این وضعیت ممکن است شامل بستن با آتل، استفاده از گچ، یا انجام جراحی با هدف اصلاح ناهنجاری‌های استخوانی باشد. نوع درمانی که توصیه می‌شود، بستگی به سن و شدت پرانتزی در زانوها دارد و باید توسط متخصص ارتوپدی مشخص شود.
زانوی پرانتزی چیست؟
زانوی پرانتزی (genuvarum) به وضعیتی اطلاق می‌شود که زانوها به سمت بیرون خم می‌شوند. این وضعیت ممکن است در کودکان طی فرآیند رشد و تکامل طبیعی رخ دهد. ولی در برخی موارد، زانوی پرانتزی می‌تواند نشانه بیماری‌هایی مانند بلانت و ریکتز باشد. زانوی پرانتزی معمولاً در نوزادانی که در رحم مادر مچاله می‌شوند، مشاهده می‌شود. این وضعیت به عنوان یک وضعیت طبیعی در این نوزادان می‌تواند تا سن سه سالگی ادامه داشته باشد.
علائم زانوی پرانتزی
زمانی که کودکان شروع به ایستادن و راه رفتن می‌کنند، ممکن است زانوها به طور معمول بیشتر به سمت بیرون خم شوند. این وضعیت معمولاً در دوره رشد و تکامل کودک تصحیح می‌شود. علائمی که ممکن است نشان دهنده زانوی پرانتزی در کودکان باشد شامل:
- بیش از حد بیرون زدن استخوان ران و استخوان ساق پا.
- زانوها به سمت بیرون خم شده و قوزک پا به شکل غیرطبیعی بیرون آمده باشد.
در صورت مشاهده این علائم، والدین باید با پزشک مشورت کنند تا وضعیت کودک مورد ارزیابی و تشخیص دقیق قرار گیرد.
علت پرانتزی شدن زانو چیست؟
پرانتزی شدن زانوها ممکن است به علت چندین عامل و بیماری مختلفی رخ دهد. علائم پای کج و پرانتزی زانوها ممکن است علامتی از اختلالات مختلف باشند. برخی از دلایل و عوامل مرتبط با پرانتزی زانوها عبارتند از:
- بیماری بلانت (Blount’s Disease)
- بیماری ریکتز (Rickets)
- بیماری پاژه (Paget’s Disease)
در ادامه به بررسی این بیماری‌ها پرداخته‌ایم.
بیماری بلانت (Blount’s Disease)
این بیماری معمولاً در سال‌های اولیه زندگی ظاهر می‌شود و مشخصه‌اش انحنای نامعمول در ساق پا زیر زانو است که منجر به پرانتزی شدن زانوها می‌شود. این بیماری نیاز به تشخیص و درمان زودرس دارد.
بیماری ریکتز (Rickets)
کمبود ویتامین D و کلسیم می‌تواند به ضعف استخوان‌ها و پرانتزی زانوها منجر شود. این بیماری به طور عمدی در دوران کودکی ظاهر می‌شود.
بیماری پاژه (Paget’s Disease)
این بیماری متابولیکی می‌تواند به نقص در ساخت مجدد استخوان‌ها و شکل نامناسب زانوها منجر شود. بیشتر در افراد میانسال دیده می‌شود و با درمان قابل کنترل است.
در هر صورت، اگر والدین نشانه‌های پرانتزی زانوها در کودکان خود را مشاهده می‌کنند، بهتر است به یک متخصص ارتوپدی مراجعه کنند تا علت این وضعیت مشخص شود و در صورت لزوم، درمان مناسب و به موقع انجام شود. مهم است که هر نوع تغییر شکل نزانو در ساختار استخوان‌ها به موقع تشخیص داده شود تا از مشکلات بیشتری در آینده جلوگیری شود.
دیگر دلایل موثر در بروز زانوی پرانتزی عبارتند از:
- شکستگی استخوان و عدم بهبودی کامل
- ناهنجاری‌های استخوانی
- زانو درد و مفصل ران
- کاهش دامنه‌ی حرکت در مفصل ران
- دشواری در دویدن و راه رفتن
- بی ثباتی زانو
همچنین درمورد پا چنبری بیشتر بخوانید!
زانوی پرانتزی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص زانوی پرانتزی توسط بهترین متخصص ارتوپدی به راحتی انجام می‌شود. برای تشخیص این اختلال، پزشک به موارد زیر توجه می‌کند:
- معاینه جسمانی
- تاریخچه پزشکی
- تست‌های تصویربرداری
- تست‌های آزمایشگاهی
در ادامه به بررسی این موارد می‌پردازیم.
معاینه جسمانی
پزشک ابتدا بررسی جسمانی بیمار را انجام می‌دهد. او میزان شدت پرانتزی را ارزیابی می‌کند و از اندازه‌گیری طول پاها و وضعیت راه رفتن بیمار استفاده می‌کند.
تاریخچه پزشکی
اطلاعاتی مانند سن بیمار، زمان ظهور علائم، وضعیت تغذیه، و تاریخچه بیماری‌های قبلی دریافت می‌شود.
تست‌های تصویربرداری
اشعه ایکس و سایر تست‌های تصویربرداری ممکن است به پزشک کمک کنند تا ناهنجاری‌های موجود در پاها و زانوها را به دقت تشخیص دهد.
تست‌های آزمایشگاهی
در برخی موارد، آزمایش‌های خون می‌توانند به تشخیص علل مرتبط با زانوی پرانتزی کمک کنند. برای مثال، اندازه‌گیری سطح ویتامین D در خون در مورد بیماری ریکتز لازم است.
پس از تشخیص دقیق، پزشک می‌تواند یک برنامه درمانی مناسب اعمال کند. در بسیاری از موارد، تغییرات در شکل زانوها با رشد و توسعه کودکان بهبود می‌یابد، اما در موارد جدی‌تر، احتمالاً نیاز به درمان دارد.
درمان زانوی پرانتزی
زانوی پرانتزی در کودکان معمولاً به صورت طبیعی با رشد و توسعه بهبود می‌یابد، در موارد شدید و یا در صورتی که زانوهای پرانتزی به مرور زمان تشدید شود، تدابیر درمانی انجام می‌شود. گزینه‌های درمان زانوی پرانتزی عبارتند از:
- پوشیدن کفش مناسب
- بستن با آتل (Orthosis)
- درمان بیماری‌های اساسی
- جراحی و اصلاح ناهنجاری‌های استخوانی
در ادامه به بررسی این روش‌های درمانی پرداخته‌ایم.
پوشیدن کفش مناسب
در برخی موارد، استفاده از کفش‌های مناسب با کفی تقویتی می‌تواند به کودکان کمک کند تا شکل صحیح‌تری از راه رفتن پیدا کنند و زانوها بهبود یابند.
بستن با آتل (Orthosis)
آتل‌ها معمولاً از مواد پلاستیکی ساخته می‌شوند و برای حفظ وضعیت صحیح پا و زانوها استفاده می‌شوند. آتل‌ها می‌توانند به تصحیح پرانتزی بودن زانوها کمک کنند.
درمان بیماری‌های زمینه‌ای
در صورتی که زانوی پرانتزی به علت بیماری‌هایی مانند بیماری بلانت یا ریکتز رخ داده باشد، درمان این بیماری‌ها ممکن است بهبودی زانوها را نیز به همراه داشته باشد. برای مثال، تامین ویتامین D و کلسیم برای درمان ریکتز لازم است.
جراحی و اصلاح ناهنجاری‌های استخوانی
در موارد شدید و پیشرفته، جراحی ممکن است لازم باشد تا ناهنجاری‌های استخوانی را اصلاح کند. این جراحی‌ها توسط متخصص ارتوپد انجام می‌شود.
در هر صورت، تشخیص و درمان زانوی پرانتزی به عهده پزشک تخصصی ارتوپدی است و باید بر اساس مورد و شدت بیماری تعیین شود. همچنین، پیگیری منظم و مشاوره پزشکی در طول فرآیند درمان بسیار مهم است.
آیا می‌توان از زانوی پارنتزی جلوگیری کرد؟
بله، در مواردی می‌توان اقداماتی انجام داد تا به پیشگیری از بروز زانوی پرانتزی کمک کرد. اگرچه پیشگیری کامل نیاز به شناخت دقیق علت این اختلال دارد و در برخی موارد نیاز به درمان‌های پیشگیرانه است، اما می‌توانید به عوامل زیر توجه کنید:
- تغذیه مناسب
- فعالیت‌های ورزشی مناسب
- پیگیری معاینات پزشکی
تغذیه مناسب
اطمینان حاصل کنید که کودکان و نوزادان شما تغذیه مناسبی دارند و کلسیم و ویتامین D کافی را در رژیم غذایی‌شان دارند. این عناصر مهم برای سلامت استخوان‌ها هستند.
فعالیت‌های ورزشی مناسب
تشویق کودکان به فعالیت‌های ورزشی منظم و مناسب برای تقویت عضلات و استخوان‌ها می‌تواند به پیشگیری از مشکلات استخوانی، از جمله زانوی پرانتزی، کمک کند.
پیگیری معاینات پزشکی
در صورتی که کودک شما علائم زانوی پرانتزی داشته باشد، به موقع به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب انجام شود. پیگیری معاینات و مشاوره پزشکی منظم نیز می‌تواند به پیشگیری از تشدید این اختلال کمک کند.
به هر حال، توجه به سلامت عمومی کودکان و نوزادان و مراجعه به پزشک در صورت نیاز از اهمیت بالایی برخوردار است تا مشکلات زانوی پرانتزی به مراحل شدیدتر نرسند و در صورت نیاز، درمان به موقع انجام شود.